حیاتِ دوباره ی خانه های دور

در سرتاسر بمبئی می توان حلبی آبادها را دید. خانه هایی به معنای واقعی کلمه عاریه ای. رد هر تکه از عناصر سازنده ی این خانه ها را که بگیرید، به مخروبه ی ساختمانی که حالا دیگر معلوم نیست روزگارِ آبادی اش چه بوده می رسید. تقریباً بی هزینه و سریع، سرپناهی ساخته می شود تا بتوان برای مدتی از گذر شب و روز جان سالم به در برد.

زمانی که دفتر معماری S+PS طراحی یک خانه بر فراز تپه ای مشرف به بمبئی را پذیرفت، رویکردی متمایز از آنچه که معماری خانه های اطراف را شکل داده انتخاب کرد: با آغوش باز، روشی که مردم برای ساختن سرپناه در حلبی آبادها بکار می گرفتند را برگزید.

Collage House. Mumbai, India. Designed by: S+PS Architects.

این رویکرد و پذیرش شرایط غالب محیط بجای انکار آن، نتیجه اش شده یک ساختمان پایدار: هماهنگی با بافت منطقه، استفاده از مصالح بازیافتی و در نتیجه حذف بخش قابل ملاحظه ای از انرژی ای که می بایست صرف تولید مصالح جدید شود و آلودگی ای که پیآمدِ بی چون و چرای چرخه ی تولید است.

تمامی درب ها و پنجره ها متعلق به خانه های تخریب شده است. با این حال، نمای خانه زیبا و صمیمی است. گویی که خاطرات سالها زندگی در هر کدام از آن پنجره ها هنوز جریان دارد. یک نمای چهل تکه ی دلنشین.

و معماران در طراحی بخش های دیگر خانه نیز به این رویکرد وفادار مانده اند. استفاده از ورقه های فلزی زنگ زده و پرچ شده در نما، برپایی حجمی شبیه به تنه ی گیاهان بامبو که در حقیقت از قرار دادن باقی مانده ی لوله های ناودان کنار هم شکل گرفته، بکارگیری نمونه کاشی های رنگی در محوطه سازی و تراشه سنگ های بلااستفاده و رها شده در یک کارگاه سنگ بری در بخش دیگری از نما.

طراحی این خانه همان اندازه که به شرایط اجتماعی ِ محیطی که در آن قرار دارد توجه داشته، با شرایط اقلیمی منطقه نیز هماهنگ است.

با توجه به اقلیم خشک و مرطوب استوایی بمبئی، خانه گِردِ یک حیاط می چرخد و با سایه اندازی و فضای سبز و همچنین وجود بازشوهای فراوان در دیوارها، به تامین بخشی از بار سرمایش و همینطور تهویه ی طبیعی ساختمان کمک می کند؛ مسئله ای که باعث کاهش مصرف انرژی در ساختمان می شود.

چرخش خانه به دور حیاط، حریم خصوصیِ دلچسبی برای ساکنان تعریف کرده؛ با این حال، روشنایی طبیعی در طول روز، ملایم و چشم نواز در خانه منتشر می شود. باران های موسمی نیز فراموش نشده اند و یک منبع ذخیره ی آب باران، محصور میان قلوه سنگ های به جا مانده از مرحله ی خاکبرداری پروژه، بخشی از آب مصرفی ساختمان را تامین می کند.

با وجود ملاحظات اقلیمی، رویکرد اصلی معماری این ساختمان، یعنی بهره گیری از مصالح بازیافتی در سرتاسر خانه، همچون رگ هایی پر حیات گسترش یافته و تا ساختار مبلمان هم رسیده است. ممکن است که «کهنگی» اولین استنباط ما از این رویکرد باشد، اما برعکس، ماحصل، فضایی است زنده و پرطراوت که مفهوم خانه را به شکلی صمیمی برای ما بازتعریف می کند.

پاویونی بر بام خانه. با ستون های صد ساله و سقفی که مجهز به پنل خورشیدی است.